Hoe fotografeer je het noorderlicht?

Het noorderlicht is een van de meest fantastische natuurfenomenen die je op Aarde kan zien. Echt bucketlistmateriaal, maar je moet veel geluk hebben om het in je leven eens live te mogen zien. Maar als het zover is, kan je er ook foto’s van maken! In deze video leg ik uit hoe je het makkelijkste het noorderlicht fotografeert:

En hieronder in deze blogpost heb ik al mijn info gebundeld in een handig overzicht.

Noorderlicht weerspiegeling

Wat is het noorderlicht?

Eerst de saaie theorie :-). Noorderlicht (ook wel poollicht of aurora borealis genoemd) is een zachte gloed aan de hemel met daar bovenop af en toe kleurrijke banden die bewegen. Soms lijken het rode en groene gordijnen die langzaam wuiven en schommelen, maar er zijn allerlei variaties mogelijk. Noorderlicht ontstaat als elektrisch geladen deeltjes van de zon via de noord- of zuidpool van de aarde binnendringen in de dampkring. Die elektrisch geladen deeltjes (protonen en elektronen) reageren met de zuurstof en stikstof van de atmosfeer, en dat veroorzaakt rode en groene kleuren.

Waar kan je het zien?

Meestal is het noorderlicht enkel in de landen dichtbij de noordpool zichtbaar: IJsland, Finland, Noorwegen, Zweden, Groenland, Alaska… Bij grote zonnestormen is het poollicht soms ook in onze streken te zien (De Waddeneilanden, het noorden van Schotland, …). Tenminste, als het dan helder weer is en je je op een donkere plaats bevindt. Eén van de laatste keren dat het poollicht in België goed zichtbaar was, was volgens Frank Deboosere trouwens op 30 oktober 2003.

Wanneer kan je het zien?

Je kan het noorderlicht enkel zien als het donker is, dus voor de Scandinavische landen vanaf oktober tot maart. Het moet natuurlijk ook een heldere hemel zijn en liefst een grote zonnestorm. Vooral voor de heldere hemel moet je veel geluk hebben omdat het in de noordelijke streken ook vaak slecht weer is tussen oktober en maart. Het tijdstip is heel variabel. Soms kan het om 19u al prijs zijn, soms zie je de aurora pas om 4u. Ook de sterkte schommelt heel erg. Soms is het precies een wit wazig wolkje, maar soms zijn de groene/paarse/rode tinten met het blote oog heel goed zichtbaar.

Noorderlicht Kirkjufell

 

Hoe fotografeer je het noorderlicht?

En nu de tips & tricks! Het noorderlicht fotograferen is eigenlijk niet zo moeilijk. Tegenwoordig kan je het zelfs met een smartphone, maar ik geef hier de tips mee om het met een “echte” camera te doen omdat de foto’s die je daarmee maakt veel minder ruis zullen bevatten en kwalitatief toch een pak beter zullen zijn.
Je hebt een digitale reflexcamera nodig en een statief. Hoewel, ik plaatste ooit mijn camera op een sneeuwman omdat ik mijn statief toevallig niet bij had, dus als je tijd hebt: maak eerst een sneeuwman :-). Maar let op: soms kan je het noorderlicht uren aan een stuk aanschouwen, soms is de show al na vijf minuten voorbij.

  • Plaats je camera op je statief en richt je lens richting het noorderlicht. Zorg voor een mooie compositie (bijvoorbeeld een boom, kerkje, huisje op de voorgrond, en het noorderlicht erachter). Een mooie compositie zal de grootsheid van het landschap en het noorderlicht nog meer benadrukken en een groter wow-effect geven.
  • Zet je camera op de manuele stand, ook op de manuele focus.
  • Stel manueel scherp op oneindig, zodat de sterren perfect scherp staan. Als je door je zoeker of op je schermpje niets ziet om scherp op te stellen (omdat het te donker is), dan zoom je in met de live view tot je een paar sterren op je schermpje ziet, en dan draai je aan de scherpstelring tot de sterren scherp staan. Vanaf nu hoef je niet meer aan de scherpstelring komen.
  • De lens die je gebruikt maakt eigenlijk niet uit, maar als je een landschap wil fotograferen met zoveel mogelijk noorderlicht in beeld, gebruik je beste een groothoeklens op de meest uitgezoomde stand (bvb 14mm, 16mm, 18mm of 24mm).
  • De diafragmaopening zet je zo groot mogelijk (meestal is dat iets als f1.8, f2.8 of f3.5). Hoe kleiner het getalletje, hoe groter het diafragma en hoe meer licht er in je camera binnen kan. Hoe meer licht, hoe lager je je ISO zal kunnen zetten en hoe minder ruis in het eindresultaat.
  • De sluitertijd stel je vast in op  maximum 15 seconden. Als je je sluiter langer dan 15sec open zou laten, dan worden de sterren geen puntjes meer, maar worden dat al streepjes (startrails), en als het noorderlicht snel beweegt, ga je die bekende slierten ook niet meer zien. Afhankelijk van de sterkte van het noorderlicht moet je hiermee ook wat spelen. Begin bijvoorbeeld met een sluitertijd van 8 seconden, en als het beeld te donker is verhoog je tot maximum 15 seconden.
  • De ISO waarde zal je ook afhankelijk van de sterkte van het noorderlicht of het licht in de omgeving proefondervindelijk moeten instellen. Je kan bvb beginnen met ISO800 en als het beeld te donker is, verhoog je het naar ISO1600 of ISO6400. Maar opgelet: hoe hoger, hoe meer ruis je beeld zal bevatten.
  • Wil je trillingen vermijden bij het drukken op je ontspanknop, dan kan je die vermijden door ofwel een draadontspanner te gebruiken, ofwel te werken met de timer (je zet hem bijvoorbeeld op 2 seconden), zodat als je afdrukt, de foto pas na 2 seconden wordt gemaakt.

Als je bovenstaande stappen volgt, en je hebt de goede balans gevonden tussen ISO en sluitertijd, dan hoef je de rest van de avond waarschijnlijk geen enkele instelling meer aan te passen en kan je zoveel foto’s maken als je wil zonder nog aanpassingen te doen.

Wel nog een tip: fotografeer zeker in RAW formaat, want achteraf kan je dan via Camera Raw/Lightroom de ruis nog veel beter wegwerken, en de details uit de donkere/lichte delen van je foto nog veel beter tot hun recht laten komen.

Het noorderlicht en de melkweg

De melkweg fotograferen is vaak nog een moeilijkere klus dan het noorderlicht. Persoonlijk geeft me die zelfs nog een grotere adrenalinekick als het effectief in 1 shot lukt. Het voordeel is dat je voor de melkweg niet helemaal naar IJsland moet, maar dat je dat op een donkere plaats bij ons of in de Alpen ook kan. En het leuke is: de instellingen van je camera zijn dezelfde als ik hierboven beschreef, dus: alles manueel, sluitertijd max 15 sec, diafragma zo groot mogelijk open en manueel scherpstellen.

Het is ook een mythe dat je het noorderlicht niet samen met de melkweg zou kunnen fotograferen omwille van de lichtpollutie van het noorderlicht. Deze foto nam ik bijvoorbeeld in IJsland, waarbij je links de melkweg ziet, en rechts het noorderlicht. Alles in 1 foto, dus geen samengesteld beeld, en nauwelijks nabewerkt in Photoshop.

Melkweg en het noorderlicht

 

Tot slot, nog enkele noorderlichtfoto’s die ik de afgelopen jaren nam, in IJsland en Finland: